ポーランド語

提供: miniwiki
2018/1/30/ (火) 14:04時点におけるja>森園千歳による版
(差分) ← 古い版 | 最新版 (差分) | 新しい版 → (差分)
移動先:案内検索

ポーランド語(ポーランドご、: język polski(イェンズィク・ポルスキ)polski、または polszczyzna(ポルシュチズナ))は、インド・ヨーロッパ語族スラヴ語派西スラヴ語群レヒト諸語に属するポーランドの公用語。レヒト諸語と同じ西スラヴ語群に属する言語は、チェコ・スロヴァキア諸語ソルブ諸語である。名詞の格変化は7格(主格、生格、与格、対格、造格、前置格、呼格)あり、文中での語の働きが格語尾によって示されることなど、形態による表現の豊かさを特徴とする。

ポーランド語は16世紀の期間に発達し、新単語は19世紀に口語ドイツ語ラテン語ロシア語英語から採られポーランド語のスペルに反映されている[1]ラテン文字は12世紀に導入され、話し言葉だけのポーランド語を記載できるようになった[2]

公用地域

公用語としては、ポーランド国内のみで使用される。国内話者人口は約3800万人。

歴史

ローマ・カトリック勢力下でラテン語・フランス語を輸入していた経緯から、それぞれの名残が見られる。

方言

文字

ラテン・アルファベットを基にした32文字を使用する。


アクセント

ポーランド語のアクセントは「強さアクセント」で、アクセントの置かれた音節を強くやや長めに発音する。母音の長短による意味の違いはない。 また、ポーランド語のアクセントにはもう一つ「次末アクセント」という特徴がある。これは最後から2番目の音節にアクセントを置くという意味である。ただし、外来語の中にはアクセントの位置が特殊なものがある。

子音の有声化・無声化

子音は、前後のほかの子音に影響を受けて、対応する有声と無声が交替する場合がある。

有声化の例:

  1. 無声音がw([v])を除く有声音の前に接続した場合。

無声化の例:

  1. 有声音が語末に来た場合。
  2. 有声音が無声音の前に接続した場合。
    • babka [ˈbapka] <おばあちゃん>
  3. 本来は有声音であるw([v])の前に無声音が接続すると、[v]は無声音[f]に変化する。

文法

人称代名詞

()内は同義の英語

ポーランド語の人称代名詞
  単数 複数
1人称 ja - 私 ( I ) my - 私たち (we)
2人称 ty - 君(親称) (you) wy - 君たち (you)
3人称 on - 彼 (he)
ona - 彼女 (she)
ono - それ(it)
oni - 彼ら(they)
one - 彼女ら、それら(they)
  • 2人称の敬称は、「男性の主人」、「女性の主人」という意味の名詞 pan, pani を用いる。また pan 、 pani は英語で言う Mr, Mrs と同じように名詞につけて「~さん」という意味にも用いられる。
Czy pani jest zmęczona? あなたは疲れていますか?
Pani Grzegorzewska jest nauczycielką. グジェゴジェフスカさん(夫人)は教師です。
  • 3人称は名詞を受けるため、人間や動物など自然性を持つもの以外でも、男性名詞であればonで、女性名詞であればonaで受ける。
  • ポーランド語では、動詞の人称変化によって主語が判断できるため、1人称と2人称については強調したいときを除いて省略するのが一般的。3人称も名詞を何度も繰り返すのを避けるために使用されるが、文脈で主語がはっきりわかっているときは省略する。

名詞

名詞は、単数では男性名詞 rzeczownik rodzaju męskiego (m)、女性名詞 rzeczownik rodzaju żeńskiego (ż)、中性名詞 rzeczownik rodzaju nijakiego (n)の3つがある。男性名詞はさらに「活動体名詞」(=人間と動物)と「不活動体名詞」(=物など)に分かれるが、女性名詞と中性名詞にはこのような区別はない。名詞は複数では「男性人間名詞」と「非男性人間名詞」に分類される。 また、ポーランド語の名詞には単数・複数ともに7つの格があり、文中での語の働きが格によって変化した格語尾で示されるため、名詞の格変化の理解はポーランド語を学ぶ上で重要である。

格変化

ポーランド語の格は、以下の7つである。 JanekとAgata(ヤネック・アガタ…人名)を例にみてみる。

  • 主格 mianownik 文の主語を作り、日本語でいう「は」「が」の役割をする。辞書の見出しとなる形。他の言語では「一格」と呼ばれることもある。: nominative
Janek czyta książkę. ヤネックは本を読んでいる。
Agata lubi psy. アガタは犬が好きだ。
  • 生格 dopełniacz 所有や帰属を表し、「の」の役割を果たす。また生格を支配する動詞や形容詞、前置詞にともなわれる格。他の言語では「二格」、「属格」、「所有格」とよばれる。: genitive
To jest samochód Janka. これはヤネックの車です。
Idę do Janka. ヤネックのところに行くところです。
To jest pies Agaty. これはアガタの犬です。
  • 与格 celownik 間接目的語となる格。「に」の働きをする。間接目的語を取る動詞や、与格支配の動詞、形容詞、前置詞にともなわれる。「三格」とも。: dative
Kup Jankowi zabawki. ヤネックにおもちゃを買ってやりなさい。
Trzeba Jankowi pieniędzy. ヤネックにはお金が必要だ。
Kup Agacie psa. アガタに犬を買ってやりなさい。
  • 対格 biernik 直接目的語(補語)になる形。「を」の働きを示す。大部分の動詞は対格を要求する。対格支配の前置詞とも用いられる。「四格」、「目的格」などとも呼ばれる。: accusative
Barbara kocha Janka. バルバラはヤネックを愛している。
Ten list jest pisany przez Janka この手紙はヤネックに書かれた。
Marek lubi Agatę. マレックはアガタを好きだ。
  • 造格 narzędnik 手段・方法・材料など、「~で」、「~を使って」という働きを、英語などとは違い、前置詞をともなわず名詞の変化形のみで表す。また、「述語の造格」として、「~は~である」の「~である」の働きもする。造格支配の動詞、前置詞とともに用いる。具格または道具格助格ともよばれる。: instrumental
Mama chwali się Jankiem. 母はヤネックのことを自慢する。
Dziś idziemy do kina z Jankiem. 私たちは今日ヤネックと映画館へ行きます。
Marek spotyka się z Agatą. マレックはアガタとデートをしています。
  • 前置格 miejscownik 必ず前置詞とともに用いられる格。おもに場所を表す。「処格」、「場所格」、「位置格」などと呼ばれる。: locative(「前置格」に対応する英語は "prepositional" だが、英語におけるポーランド語の用語としては "locative" 「処格」が用いられる)。
Plotkowali o Janku. 彼らはヤネックについて噂話をした。
Porozmawiajmy o Agacie. アガタについて話そうよ。
  • 呼格 wołacz 文の構造から独立して使用できる格。「~よ!」など問いかけ、呼びかけに用いられる。手紙の書き出しにもこの格が使われる。ただし、堅い言い回しでなければ、呼格の代わりに主格で呼びかけることもある。: vocative
Janku! ヤネック(よ)!
Mój drogi Janku, (手紙の書き出し) 親愛なるヤネック
Cześć Agato! やぁアガタ!
男性名詞

男性名詞 rzeczownik rodzaju męskiego の格変化。

  国 kraj 客 gość 教授 profesor ロシア人(男) Rosjanin

主格 kraj gość profesor Rosjanin
生格 kraju gościa profesora Rosjanina
与格 krajowi gościowi profesorowi Rosjaninowi
対格 kraj gościa profesora Rosjanina
造格 krajem gościem profesorem Rosjaninem
前置格 kraju gościu profesorze Rosjaninie
呼格 kraju! gościu! profesorze! Rosjaninie!

主格・呼格 kraje goście profesorowie Rosjanie
生格 krajów gości profesorów Rosjan
与格 krajom gościom profesorom Rosjanom
対格 kraje gości profesorów Rosjan
造格 krajami gośćmi ←注 profesorami Rosjanami
前置格 krajach gościach profesorach Rosjanach
女性名詞

女性名詞 rzeczownik rodzaju żeńskiego の格変化。

  新聞 gazeta 床 podłoga 村 wieś 主婦 gospodyni 夜 noc
主格---単数 gazeta podłoga wieś gospodyni noc
生格 gazety podłogi wsi gospodyni nocy
与格 gazecie podłodze wsi gospodyni nocy
対格 gazetę podłogę wieś gospodynię noc
造格 gazetą podłogą wsią gospodynią nocą
前置格 gazecie podłodze wsi gospodyni nocy
呼格 gazeto! podłogo! wsi! gospodyni! nocy!
主格・呼格---複数 gazety podłogi wsie gospodynie noce
生格 gazet podłóg wsi gospodyń nocy
与格 gazetom podłogom wsiom gospodyniom nocom
対格 gazety podłogi wsie gospodynie noce
造格 gazetami podłogami wsiami gospodyniami nocami
前置格 gazetach podłogach wsiach gospodyniach nocach
中性名詞

中性名詞 rzeczownik rodzaju nijakiego の格変化。

  食事 jedzenie ビール piwo 子供 dziecko 水族館 akwarium
主格---単数 jedzenie piwo dziecko akwarium
生格 jedzenia piwa dziecka akwarium
与格 jedzeniu piwu dziecku akwarium
対格 jedzenie piwo dziecko akwarium
造格 jedzeniem piwem dzieckiem akwarium
前置格 jedzeniu piwie dziecku akwarium
呼格 jedzenie! piwo! dziecko! akwarium
主格・呼格---複数 jedzenia piwa dzieci akwaria
生格 jedzeń piw dzieci akwariów
与格 jedzeniom piwom dzieciom akwariom
対格 jedzenia piwa dzieci akwaria
造格 jedzeniami piwami dziećmi akwariami
前置格 jedzeniach piwach dzieciach akwariach

形容詞

格変化

ładny「きれいな」を例に、単数と複数における形容詞格変化を示す。

単数形の格変化
  男性形(活動体) 男性形(不活動体) 女性形 中性形
主格・呼格 ładny ładny ładna ładne
生格 ładnego ładnego ładnej ładnego
与格 ładnemu ładnemu ładnej ładnemu
対格 ładnego ładny ładną ładne
造格 ładnym ładnym ładną ładnym
前置格 ładnym ładnym ładnej ładnym
複数形の格変化
  男性人間形 非男性人間形
主格・呼格 ładni ładne
生格 ładnych ładnych
与格 ładnym ładnym
対格 ładnych ładne
造格 ładnymi ładnymi
前置格 ładnych ładnych

動詞

ポーランド語の動詞の不定形は大部分-ćで終わる。

byćの活用形

być は「ある」「~である」の意味の動詞である。

現在形
  単数 複数
一人称 jestem jesteśmy
二人称 jest jesteście
三人称 jest

一人称・三人称の単数は będ-、それ以外は bedzi- が語幹になる。

未来形
  単数 複数
一人称 będę będziemy
二人称 będziesz będziecie
三人称 będzie będą
過去形
  単数 複数
1人称 byłem - (男性形)
byłam - (女性形)
byliśmy - (男性形)
byłyśmy - (女性形)
2人称 był - (男性形)
był - (女性形)
byliście - (男性形)
byłyście - (女性形)
3人称 był - (男性形)
była - (女性形)
było - (中性形)
byli - (男性人間形)
były - (非男性人間形)

規則変化動詞の活用形

規則変化動詞には大別して、第1型(-a変化)、第2型(-i変化)、第3型(-e変化)がある。

第1型(-a変化)

znać「知る」を例に、現在規則変化を示す。

  単数 複数
一人称 znam znamy
二人称 znasz znacie
三人称 zna znają
第2型(-i変化)

lubić「好む」を例に、現在規則変化を示す。

  単数 複数
一人称 lub lubimy
二人称 lubisz lubicie
三人称 lubi lub

数詞

基数詞を用いる場合、主格は1が単数形、2~4が複数形、5以降は12, 13, 14以外の一の位が2, 3, 4である数を除き、全て複数生格形となる。なお、基数詞と修飾された名詞の両方が格変化する。

  • 例: jabłko 〈りんご〉 → 1: jedno jabłko, 2: dwa jabłka, 5: pięć jabłek, 12: dwanaście jabłek, 22: dwadzieścia dwa jabłka

また、集合数詞で修飾された名詞は与格と前置格を除き、全て複数生格形で表される。

簡単な表現

  • あいさつ(英語での直訳を続ける)
    • Dzień dobry. (ヂェィン ドブルィ)=こんにちは。(A) Day (that is) good. = Good day.
    • Cześć. (チェシチ)=やぁ。Respecting (for you).
    • Dobry wieczór. (ドブルィ ヴィエチュル)=こんばんは。Good evening.
    • Dobranoc. (ドブラノツ)=おやすみなさい。Good-night.
    • Dziękuję. (ヂェンクイェン)=ありがとう。(I) thank (you).
    • Nie ma za co. (ニェマザツォ)=どういたしまして。(It does) not have (anything) for what.
    • Do widzenia. (ド ヴィヅェーニャ)=さようなら。To (our next) meeting.
    • Przepraszam. (プシェプラシャム)=すみません。/ ごめんなさい。(I) apologise (to you).
    • Proszę. (プロシェン)=どうぞ。/ どういたしまして。 (I) request (sth / you to do / you to be). / (I) request (you not to thank me).
    • Halo (ハロ)=もしもし。Hello.

脚注

関連項目

外部リンク